Zamek Pieniny w prezentacji Anny Wawrzczak

Jest on najwyżej położonym zamkiem w polskich Karpatach oraz bardzo rzadkim przykładem budowli o charakterze refugialnym, czyli służącej za schronienie dla osób w niej przebywających. Ruiny zamku znajdują się w samym sercu Pienin na Górze Zamkowej. Wyniki prowadzonych badań dowodzą, iż fundatorką zamku była księżna Kunegunda, córka Beli IV króla Węgier, żona Bolesława Wstydliwego, która otrzymała od niego Ziemię Sądecką i Pieniny. Kinga jako dziecko  przeżyła dwa najazdy Tatarów z 1241 oraz 1259 roku. Trzeci najazd mongolskich najeźdźców w 1287 roku księżna przetrwała wraz z siostrami zakonnymi dzięki ucieczce,  z ufundowanego przez nią po śmierci Bolesława klasztoru klarysek w Starym Sączu, do zamku w Pieninach. Najprawdopodobniej księżna już wcześniej zleciła wybudowanie zamku na ewentualność kolejnego najazdu tatarskiego. 

- Zamek Pieniny to przede wszystkim legendy. Kunegunda schroniła się w nim, aby uniknąć pohańbienia. Podczas jej ucieczki ze Starego Sącza miały miejsce cuda, które pomogły bezpiecznie dotrzeć na miejsce. Legenda mówi, że uciekając przed Mongołami rzuciła za siebie różaniec, dzięki któremu powstały pagórki, grzebień dzięki niemu wyrósł las a rzucając za siebie wstążkę z włosów drogę odciął im Dunajec. - mówiła Anna Wawrzczak podczas wczorajszej prezentacji. 

Pierwszy przekaz naukowy dotyczący zamku pochodzi z XIX wieku. Jest to rycina autorstwa Macieja Bogusza Stęczyńskiego „Ostatni Zamek św. Kunegundy”, na którym widać fragmenty muru zamku. Kolejne badania na większą skalę prowadził w latach 1938-1939 Tomasz Szczygielski. Niestety wszystko co wykopał i opisał przepadło podczas II wojny światowej. Po wojnie w roku 1956 badania nad zabytkowymi ruinami prowadził znany polski archeolog Andrzej Żaki. Jego pracę kontynuowali od 1976 roku pracownicy Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (Maria Cabalska oraz Stanisław Kołodziejski). Rezultaty ich badań dowiodły, że warowną budowlę wzniesiono pod koniec 13 wieku a w jej skład wchodziło 5 budynków: budynek bramny (wejście zachodnie), dwa budynki przymurne, cysterna oraz wejście wschodnie. Można zatem uznać, iż Zamek Pieniny jest najstarszym zamkiem murowanym w Małopolsce. 

Istnieją dwie wersje wydarzeń, według których zamek został zburzony. Jedna z nich mówi, że w 1410 roku dokonały tego wojska niszczące Sądecczyznę, wysłane przez Zygmunta Luksemburczyka wspierającego Krzyżaków. Druga określa czas zniszczenia na okres najazdów husyckich w 15 wieku. 

Zamek przez długi okres popadał w ruinę. Jego popularność wzrosła w momencie wykucia pod nim w 1904 roku groty św. Kingi i przybyciem tam pierwszego pustelnika Andrzeja Stachury. Jego pustelnia została wzniesiona na sklepieniu budynku bramnego, ale w 1949 roku spłonęła podczas pobytu w niej drugiego pustelnika Wincentego Kasprowicza. W 1932 roku władze Pienińskiego Parku Narodowego zdecydowały się wytyczyć szlak dla turystów i pielgrzymów odwiedzających sanktuarium św. Kingi. W 2003 roku wpisano ruiny do rejestru zabytków województwa małopolskiego. Obecnie można oglądać pozostałości zamku, dzięki wytyczonej w 2009 roku przez PPN krótkiej trasy turystycznej. Warto pamiętać, że co roku w dniu 24 lipca w święto patronki przy ruinach zamku odprawiane jest uroczyste nabożeństwo.